ಇತಿಹಾಸ

ಬಳ್ಳಾರಿ  ಜಿಲ್ಲೆಯು ತನ್ನ ಹೆಸರನ್ನು ಜಿಲ್ಲಾಡಳಿತದ ಕೇಂದ್ರ ಸ್ಥಾನವಾಗಿರುವ ಪಟ್ಟಣದಿಂದ ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದೆ. ಬಳ್ಳಾರಿಯ ಹೆಸರಿನ ಮೂಲದ ಬಗ್ಗೆ ಹಲವಾರು ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳು ಪ್ರಸ್ತುತವಾಗಿವೆ, ಇದು ಗಣನೀಯ ಪ್ರಾಚೀನತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಇದಕ್ಕೆ ಕನಿಷ್ಠ 12 ನೇ ಶತಮಾನದವರೆಗೆ ಇತಿಹಾಸವಿದೆ. ಯಾವುದು ಸರಿ ಎಂದು ಹೇಳುವುದು ತುಂಬಾ ಕಷ್ಟ. ಬೈಲೂರಿನಲ್ಲಿ ದೊರೆತ ಕ್ರಿ.ಶ.1131ರ ಕಾಲದ ಶಿಲಾಶಾಸನವೊಂದರಲ್ಲಿ ‘ಬಲ್ಲಾರೆ’ ಎಂಬ ಹೆಸರು ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಸಿಂಧಿಗೇರಿ, ಕೋಳೂರು, ಕುರುಗೋಡು ಮುಂತಾದ ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿ ದೊರೆತ ನಂತರದ ಹಲವಾರು ಶಾಸನಗಳಲ್ಲಿಯೂ ‘ಬಲ್ಲಾರೆ’ ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ಬಳಸಲಾಗಿದೆ. 3 ಹೊಯ್ಸಳ ಶಾಸನಗಳಲ್ಲಿ ‘ಬಲ್ಲಾರೆ’ ಅನ್ನು ಹೊಯ್ಸಳ ರಾಜ ವಿಷ್ಣುವರ್ಧನ ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದೆಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ದಾಖಲೆಗಳಲ್ಲಿನ ವಿವರದಿಂದ, ಅದರಲ್ಲಿ ಬಳ್ಳಾರೆ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿರುವ ಸ್ಥಳವು ಇಂದಿನ ಬಳ್ಳಾರಿ ಎಂದು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗುತ್ತದೆ.

‘ಬಸವ ಪುರಾಣ’ದಲ್ಲಿನ ಒಂದು ಕಥೆಯಿಂದ ಪಡೆದ ಪೌರಾಣಿಕ ಸಿದ್ಧಾಂತವಿದೆ. ಜಿಲ್ಲಾ ಕೇಂದ್ರದ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿರುವ ಕೋಳೂರಿನಲ್ಲಿ ‘ಬಲ್ಲೇಶ ಮಲ್ಲಯ್ಯ’ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ಶಿವಭಕ್ತ ಇದ್ದನು, ಅವನು ಲಿಂಗವನ್ನು ಪೂಜಿಸಿದ ನಂತರವೇ ತನ್ನ ಆಹಾರವನ್ನು ಸೇವಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಎಂದು ಅದು ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಶಿವನ ದರ್ಶನವನ್ನು ಪಡೆಯಬೇಕೆಂಬುದು ಅವನ ದೊಡ್ಡ ಆಸೆಯಾಗಿತ್ತು. ತನ್ನ ಭಕ್ತನಾದ ಮಲ್ಲಯ್ಯನ ಆಸೆಯನ್ನು ಪೂರೈಸಲು, ಧಾನ್ಯದ ಅಳತೆಯಾದ ‘ಬಳ್ಳ’ದಲ್ಲಿ ತನ್ನನ್ನು ತಾನು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಿದ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಶಿವನು ‘ಬಳ್ಳ’ದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡ ಸ್ಥಳವನ್ನು ‘ಬಳ್ಳಾರಿ’ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಯಿತು. ಕೋಟೆಯಲ್ಲಿ ಮಲ್ಲೇಶ್ವರನ ಹಳೆಯ ಶಿವನ ದೇವಾಲಯವಿದೆ. ಅದೇ ಕಥೆಯು ನಂತರ ಕರ್ನಾಟಕದ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಆಧ್ಯಾತ್ಮ ಕವಿ ಸರ್ಪಭೂಷಣ ಶಿವಯೋಗಿಗಳ ಹಾಡುಗಳಲ್ಲಿ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿ ಕಂಡುಕೊಂಡಿದೆ.

ಮತ್ತೊಂದು ಸಿದ್ಧಾಂತವು ಬಳ್ಳಾರಿಯ ಹೆಸರನ್ನು ದುರ್ಗಮ್ಮ ದೇವಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕಿಸುತ್ತದೆ, ಅವರ ದೇವಾಲಯವು ಬಳ್ಳಾರಿಯ ಗಾಂಧಿನಗರದಲ್ಲಿದೆ. ಕವಿ ಜನ್ನನ ಯಶೋಧರ ಚರಿತೆಯಲ್ಲಿ, ಬಲಾರಿ ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ದೇವತೆ ಎಂದು ಅರ್ಥೈಸಲು ಬಳಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ದುರ್ಗಮ್ಮ ಈ ಪಟ್ಟಣದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರಿಂದ ಈ ಪದದಿಂದ ಈ ಪಟ್ಟಣವು ತನ್ನ ಹೆಸರನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಬಳ್ಳಾರಿ ಜಿಲ್ಲೆಯು ನೈಋತ್ಯದಿಂದ ಈಶಾನ್ಯಕ್ಕೆ ಉದ್ದವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಪೂರ್ವ ಭಾಗದಲ್ಲಿ, ಬಹುತೇಕ ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿದೆ. ಜಿಲ್ಲೆಯ ಉತ್ತರದಲ್ಲಿ ರಾಯಚೂರು ಜಿಲ್ಲೆ, ಪಶ್ಚಿಮದಲ್ಲಿ ವಿಜಯನಗರ ಜಿಲ್ಲೆ, ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರದುರ್ಗ ಜಿಲ್ಲೆ ಮತ್ತು ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿ ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶದ ಅನಂತಪುರ ಮತ್ತು ಕರ್ನೂಲ್ ಜಿಲ್ಲೆಗಳಿಂದ ಸುತ್ತುವರಿದಿದೆ.